Urząd Dzielnicy Wola m. st. Warszawy - Przewodnik

Zabytki i spacery | Historia Woli | Wyjątkowe miejsca | Judaica | Czas wolny

Powstanie Warszawskie

Al. Solidarności (skwer przy ul. Karolkowej)
Monolit upamiętniający miejsce masowej egzekucji Polaków, jakiej dokonali Niemcy 6 sierpnia 1944 roku. W czasie Powstania Warszawskiego zginęło kilkuset mieszkańców okolicznych domów.
Al. Solidarności 90
Tablica na ścianie budynku Urzędu Dzielnicy Wola upamiętniająca miejsce masowej egzekucji 30 Polaków, prowadzonych tędy ze Starego Miasta, a bestialsko zamordowanych przez hitlerowców.
Al. Solidarności 127
Tablica na ścianie gmachu Sądu Najwyższego, wmurowana w pięćdziesiątą rocznicę uformowania się, w tym budynku, powstańczego zgrupowania AK "Leśnik". 7 sierpnia żołnierze wyruszyli z Woli w dalszy szlak bojowy: Muranów, Stare Miasto, Śródmieście i Czerniaków.
ul. Anielewicza 34
5 sierpnia 1944 roku harcerski batalion "Zośka" zdobył niemiecki obóz koncentracyjny "Gęsiówka" i uwolnił 348 Żydów - obywateli różnych krajów Europy. Wielu z nich walczyło i poległo w Powstaniu Warszawskim.
ul. Bema 57a
W tym domu, nocą 11 sierpnia 1944 roku, hitlerowcy spalili żywcem ok. 100 kalek, dzieci, starców i kobiet ciężarnych. Zostali siłą oderwani od rodzin z tłumu ewakuowanej ludności Warszawy. Dom, w którym zostali zamknięci, opieczętowany był, przez samych Niemców, flagą czerwonego krzyża. Mieszkańcy widzieli jak płonie dom. Z jego wnętrza dochodziły przeraźliwe jęki i krzyki. Według relacji świadków, od strony fabryki Lilpopa dochodziły strzały niemieckich snajperów. W ten sposób uniemożliwiali wydostanie się z wnętrza piekła lub udzielenie pomocy zamkniętym w budynku ludziom.
ul. Chłodna 33
Monolit upamiętniający, zburzony podczas Powstania Warszawskiego, budynek Państwowego Gimnazjum Kupieckiego i Liceum Administracyjnego im. J. M. Roeslerów. Prowadził je wielki pedagog - Szczepan Bońkowski.
ul. Chłodna 35/37
W budynku dawnego Gimnazjum Roeslerów, w pierwszych dniach sierpnia 1944 roku, hitlerowcy rozstrzelali 200 osób. W tym miejscu kilkakrotnie palili zwłoki po dokonanych egzekucjach.
ul. Chłodna 52/54
Tu, w sierpniu 1944 roku hitlerowcy rozstrzelali kilkunastu Polaków.
ul. Działdowska 8
W pierwszych dniach sierpnia 1944 roku ul. Działdowska była miejscem wielu egzekucji zbiorowych. Hitlerowcy spalili tu zwłoki ponad 600 Polaków.
ul. Grenady 11
Miejsce męczeńskiej śmierci około 40 Polaków rozstrzelanych 5 sierpnia 1944 roku
ul. Górczewska 5/7/9 (przy ul. Staszica)
5. sierpnia 1944 roku w pobliżu domu przy ul. Staszica 15 hitlerowcy dokonali zbiorowej egzekucji, rozstrzeliwując z karabinu maszynowego ponad 500 ludzi. Przy domu na rogu ul. Górczewskiej 5/7/9 stracono około 100 osób, a przy ul. Górczewskiej 9 - ponad 1000 osób. Łącznie zamordowano w tym miejscu 2000 ludności.
ul. Górczewska 52
Tu od 5. sierpnia 1944 roku Niemcy, w masowych egzekucjach ludności cywilnej, zamordowali 12 tysięcy Polaków. Świadkowie tak wspominają tę tragedię: Na ulicy utworzył się tragiczny pochód: na początku szli w białych fartuchach lekarze, dalej pozostały personel szpitalny, następnie chorzy, niektórzy niesieni na noszach, na końcu ludność cywilna. Wszystkich Niemcy prowadzili na ul. Górczewską za wiadukt kolejowy. Tam, po obu stronach ulicy, wykonywali egzekucje. W miejscu, gdzie zginął personel, utworzył się stos trupów w białych fartuchach. Po przeciwnej stronie, w bramie palącego się domu, mordowano ludność cywilną. Egzekucja trwała od godz. 8:00 do 23:00. Na koniec, na place zasłane trupami, Niemcy puścili psy, by wyszukiwały żyjących. Zwłoki zamordowanych palono, przykrywały je również zgliszcza walących się na skutek pożaru domów. W popiołach znaleziono potem, prócz szczątków ludzkich, przyrządy lekarskie i nosze szpitalne. Świadek wydarzeń, ksiądz Bernard Filipiuk, w swym zeznaniu powiedział: "szli z całym spokojem i pogardą dla śmierci i oprawców, zdeterminowani, pełni świadomości".
ul. Jaktorowska 6
Obelisk upamiętniający postać Piotra Zalewskiego - długoletniego pracownika Domu Sierot. Do końca wierny sierotom żydowskim. Został rozstrzelany przez hitlerowców w sierpniu 1944 roku.
ul. Karolkowa 49
Płyta przypominająca tragiczne wydarzenia z 6 sierpnia 1944 roku. W tym miejscu hitlerowcy rozstrzelali około 30 księży rzymskokatolickich.
ul. Karolkowa 49 (tablica harcerzom)
Tablica poświęcona wszystkim Harcerkom Hufca Wola pełniącym w okresie okupacji służbę oraz harcerkom - sanitariuszkom, które zostały zamordowane w Powstaniu Warszawskim 5 sierpnia wraz z rannymi i personelem szpitala przy ul. Wolskiej 18.
ul. Karolkowa 49 (Harcerzom Zawiszy)
Tablica poświęcona Harcerzom "Zawiszy" Szarych Szeregów AK Hufców: "Rojów", "Giewont" i "Giermkowie Wolności", którzy w czasie okupacji i w Powstaniu Warszawskim całym życiem pełnili służbę Bogu i Polsce.
ul. Karolkowa 53
W tym miejscu 5 i 10 sierpnia 1944 roku Niemcy rozstrzelali w egzekucjach i spalili około 1400 mieszkańców Woli, w tym wiele młodzieży szkolnej.
ul. Karolkowa 53
Płyta pamięci Harcerek Drużyny nr 100 im. E. Plater Harcerskiego Patrolu Sanitarnego Obwodu AK Wola, zamordowanych 5 sierpnia w rejonie Szpitala Św. Łazarza przez faszystów. Z egzekucji uratowały się dwie harcerski.
ul. Leszno 30 (występuje też pod adresem Leszno 34/36)
Tablica na resztkach muru szpitala im. Karola i Marii pamięci zamordowanych w szpitalu 6 sierpnia 1944 r. ponad 100 Polaków. Tablicę odsłonięto w 1968 roku. Do szpitala im. Karola i Marii przy ulicy Leszno 136 wtargnęli 6 sierpnia Niemcy. Znajdowało się tam około 150 rannych i 60 chorych dzieci. Około 100 osób zamordowano w salach szpitalnych i przed budynkiem. Personel i resztę rannych pognano w kierunku ulicy Górczewskiej. Część skierowano do Szpitala Wolskiego, pozostałych do Fortu Bema.
ul. Miedziana 8
Tablica, umieszczona na budynku Szkoły Podstawowej nr 26, upamiętniająca postać Mirosława Bernackiego - harcerza, żołnierza Szarych Szeregów, uczestnika słynnej akcji "Wawer". Podczas okupacji był więźniem Pawiaka i Al. Szucha. W Powstaniu Warszawskim, jako dowódca placówek powstańczych "Żelazna - Towarowa" w zgrupowaniu AK "Chrobry", dwukrotnie odznaczony został Krzyżem Walecznych oraz Warszawskim Krzyżem Powstańczym. Poległ bohaterską śmiercią w obronie Woli i Śródmieścia 30 sierpnia 1944 roku.
ul. Młynarska 2
W tym miejscu hitlerowcy rozstrzelali 22 października 1943 roku dziesięciu tramwajarzy, a 5 sierpnia 1944 roku - tysiąc tramwajarzy. W okresie Powstania Warszawskiego o skrzyżowanie ulic Wolskiej i Młynarskiej toczyły się zacięte walki między powstańcami a faszystami. Podczas najbardziej gorących walk zbudowano tu zaporę z kilku szeregów tramwajów.
ul. Młynarska 54/58 (Cmentarz Ewangelicko-Augsburski)
W dniach 6 11 sierpnia 1944 roku, w rejonie Cmentarza Ewangelicko-Augsburskiego, trwały zacięte walki powstańców "Kedywu" z hitlerowcami. W boju najbardziej wyróżniły się bataliony "Zośka" i "Parasol".
ul. Młynarska 68
Tablica na murze Cmentarza Żydowskiego upamiętniająca rozstrzelanych w sierpniu 1944 roku mieszkańców okolicznych domów.
ul. Okopowa róg Mireckiego
W tym rejonie oddziały "Kedywu" Komendy Głównej AK Zgrupowania "Radosław", "Broda", "Czata", "Colegium A", "Pięść", "Miotła", "Parasol", "Zośka" pod dowództwem ppłk Jana Mazurkiewicza ps. "Radosław" prowadziły na terenie Woli, od 1 sierpnia do 11 sierpnia 1944 roku, walkę z Niemcami. Wola w Powstaniu Warszawskim, dla obu walczących stron, odgrywała bardzo istotną rolę. Utrzymanie Woli w rękach powstańców dawało Śródmieściu osłonę od zachodu. Tu również mieściło się Kierownictwo Dywersji Komendy Głównej AK. Natomiast droga wojsk niemieckich na front wschodni prowadziła właśnie przez Wolę, szczególnie ul. Wolska ciągnąca się do mostów. Ze stratami 2/3 sił załamał się jednak plan opanowania Woli przez Warszawiaków.
ul. Okopowa 55a
W tym budynku (obecnie internat Zespołu Szkół Mechanicznych im. M. Konarskiego) w sierpniu 1944 roku, po zdobyciu dwóch czołgów i uwolnieniu 360-ciu Żydów z obozu koncentracyjnego "Gęsiówka", kwaterował batalion AK "Zośka". W jego szeregach walczyło kilkunastu wychowanków tejże szkoły. Batalion walczył na Woli, Starówce i Czerniakowie.
ul. Jana Ostroroga (przy ul. Tatarskiej)
Pamiątkową tablicę, Wiesławowi Braulińskiemu pseud. "Borsuk" sierż. pchor. Batalionu "Zośka", zastrzelonemu podczas Powstania Warszawskiego poświęcili rodzice i siostry.
ul. Jana Ostroroga (przy ul. Tatarskiej)
Tablica upamiętniająca osobę Ryszarda Henryka Zalewskiego pseud. "Wojdak" sierż. pchor. Batalionu "Zośka". Poległ w Powstaniu Warszawskim 8 sierpnia 1944 roku Tablica zadedykowana została przez rodziców i brata.
ul. Jana Ostroroga (przy ul. Tatarskiej)
Tablica upamiętniająca osobę Ryszarda Jerzego Załęskiego pseud. "Włodek" plut. pchor. Batalionu "Zośka", poległego 8 sierpnia 1944 roku. Tablicę jedynemu synowi poświęcili rodzice.
ul. Płocka 23/25
Pod ścianą, na której obecnie umieszczona jest tablica, w sierpniu 1944 roku Hitlerowcy zamordowali około 300 Polaków. 2 sierpnia przy ul. Płockiej toczyły się szczególnie zacięte walki. Powstańcy ustawili trzy barykady, które hitlerowcy podczas kontrataku kazali rozbierać ludności cywilnej. 5 sierpnia 1944 roku Niemcy weszli do budynku przy ul. Płockiej23/25, wypędzali mieszkańców, palili ludzi żywcem wrzucając do mieszkań granaty, rabowali mienie. Wszystkich żywych rozstrzelali na podwórku.
ul. Płocka 26/30 (obok Instytutu Gruźliczego przy ul. Górczewskiej)
Pomnik poświęcony pacjentom i personelowi medycznemu Szpitala Wolskiego rozstrzelanym 5 sierpnia 1944 roku przez hitlerowców. W strachu przed licznymi egzekucjami i mordami, dokonywanymi przez Niemców, w szpitalu schronienie znalazło ok. 1 000 osób. Około południa do szpitala wkroczyli Niemcy (głównie SS-mani i Ukarińcy) z nakazem opuszczenia szpitala. W gabinecie dyrektora szpitala dr Mariana Piaseckiego oficer SS rozstrzelał prof. Zeylanda i kapelana ks. Ciecierskiego. Hitlerowcy wyprowadzili wszystkich i w kolumnie poprowadzili za wiadukt kolejowy przy ul. Górczewskiej; na czele szedł personel medyczny, następnie chorzy (część na noszach), na końcu ludność cywilna. Ocaleli jedynie dwaj lekarze dr Manteuffel i dr Wesołowski, których Niemcy wzięli do swojego szpitala.
ul. Płocka 26/30 (tablica w Instytucie Gruźliczym)
Szpital wolski był miejscem wyjątkowo brutalnej masakry. Tablica poświęcona została trzem pracownikom Szpitala Wolskiego zamordowanym 5 sierpnia 1944 roku przez Niemców: dyrektorowi szpitala dr med. Józefowi Marianowi Piaseckiemu, prof. dr med. Januszowi Zeyladowi i ks. kapelanowi Kazimierzowi Ciecierskiemu.
ul. Siedmiogrodzka 5
Tablica na murze upamiętniająca tragiczne wydarzenia z kwietnia 1943 roku, gdy Niemcy przystąpili do likwidacji getta. Spotkali się jednak ze zbrojnym oporem. Tajna Żydowska Organizacja Bojowa, na czele której stanął 23-letni komendant Mordechaj Anielewicz, przygotowała powstanie. Niemcy rozpoczęli regularne oblężenie getta. 8 maja otoczyli bunkier, w którym znajdowało się dowództwo powstania i po zaciętych walkach zdobyli go. Wkrótce przystąpili do całkowitego zburzenia getta. W tym samym miejscu w sierpniu 1944 roku hitlerowcy rozstrzelali ponad 500 mieszkańców Woli i tramwajarzy. Ciała ofiar spalono na tyłach zajezdni tramwajowej.
ul. Sowińskiego 28 (przy ul. Wolskiej)
Tablica upamiętniająca miejsce, w którym hitlerowcy, 1 sierpnia 1944 roku - w dniu wybuchu Powstania Warszawskiego, rozstrzelali 8 Polaków. Dane historyczne podają jednak, że podczas 63 dni Powstania Niemcy zamordowali w tym miejscu około 200 osób.
ul. Spokojna 13
Tu - w obronie ostatniej placówki na Woli poległ, wraz z 7. żołnierzami dowódca plutonu "Felek" Baonu AK "Zośka" por. phm. Konrad Okolski "Kuba".
ul. Śliska 51
Z lewej strony portalu wejściowego budynku Wojewódzkiego Szpitala Zakaźnego im. Dzieci Warszawy usytuowana jest granitowa tablica, poświęcona ofiarnemu personelowi, który podczas Powstania Warszawskiego niósł pomoc żołnierzom i ludności cywilnej. Był to szpital polowy Zgrupowania AK "Chrobry II".
ul. Towarowa 10
Obelisk postawiony w hołdzie poległych żołnierzy zgrupowania "Chrobry II". Tu, wzdłuż murów ogrodzenia dawnego Dworca Towarowego oddziały zgrupowania AK "Chrobry II" przez 63 dni Powstania Warszawskiego toczyły zacięty bój z najeźdźcą o arterię ulicy Towarowej w obronie Śródmieścia Północ.
ul. Wolska 37
Tablica upamiętniająca liczne ofiary mordów hitlerowców, jakich dokonali w Szpitalu św. Stanisława (obecnie Szpital Zakaźny nr 1)podczas Powstania Warszawskiego.
ul. Wolska 37
W podwórzu Szpitala Zakaźnego (dawniej Szpital św. Stanisława) stoi granitowy głaz upamiętniający męczeństwo dwóch nieznanych, młodocianych powstańców, zamordowanych przez hitlerowców 9 września 1944 roku.
ul. Wolska przy Młynarskiej
Tablica z brązu poświęcona poległym żołnierzom II obwodu AK oraz wymordowanej ludności. W tym rejonie, pod dowództwem hr. Tarnowskiego żołnierze Zgrupowania "Waligóra" toczyli zwycięskie walki z okupantem. Tu zbudowano barykadę.
ul. Wolska 43
W tym miejscu 5 sierpnia 1944 roku hitlerowcy rozstrzelali około 1000 Polaków. Początkowo mord ten upamiętniono prowizorycznie, na murze budynku fabryki. Kiedy zburzono budynek i wybudowano w głębi nowe zakłady "Foton", pozostawiono ów fragment muru, na którym obecnie mieści się pamiątkowa tablica.
ul. Wolska 74/76 (tablica na zewnątrz kościoła św. Wojciecha)
Wśród wolskich obiektów, które w szczególny sposób zapisały się w historii Powstania Warszawskiego, na szczególną uwagę zasługuje kościół św. Wojciecha. 2 sierpnia 1944 roku hitlerowcy urządzili w nim obóz przejściowy dla cywilnej ludności. Przez kolejne dni Warszawiaków poddawano selekcji; większość internowanych trafiała do kolejnych obozów przejściowych w Ursusie i w Pruszkowie, część aresztowało gestapo, a starców, chorych i dzieci mordowano na Cmentarzu Prawosławnym. Hitlerowcy znęcali się nad przetrzymywanymi, zdarzało się, że wchodzili do kościoła i strzelali na oślep. Ponieważ kościół okupowało gestapo, proboszcz parafii ks. Murawski nie mógł udzielić przetrzymywanym ludziom żadnej pomocy. Do obozu w kościele spędzano coraz więcej ludzi. 9 sierpnia było ich już ponad 5 tysięcy.
ul. Wolska 74/76 (tablica Waligóry w kościele)
Tablica na budynku kościoła pw. św. Wojciecha ku czci żołnierzy III obwodu Armii Krajowej "Waligóra" oraz mieszkańców Woli poległych i pomordowanych przez niemieckich hitlerowców w czasie okupacji i podczas Powstania Warszawskiego. W ramach przygotowań do walk powstańczych Warszawa została podzielona na 8 obwodów podległych Komendzie Okręgu warszawskiego. AK "Wola" stanowiła III obwód, który z kolei podzielony był na 3 rejony: I rejon porucznika "Balbo" obejmował środkową Wolę; II rejon, dowodzony przez kapitana Hala, obejmował Wolę-Koło; Dowódcą III obwodu był major Tarnowski "Waligóra".
ul. Wolska 77/81
W tym miejscu 6 i 8 sierpnia 1944 roku hitlerowcy rozstrzelali w zbiorowych egzekucjach około 4 tysięcy osób: powstańców, okolicznych mieszkańców i 31 księży. Gdy Niemcy zabijali ludzi dwunastoosobowymi grupami, Ukraincy rozszarpywali między sobą ich dobytek.
ul. Wolska 79
Pomnik upamiętniający zamordowanych 6 sierpnia 1944 r. w fabryce Kirchmajera i Marczewskiego mieszkańców, w tym redemptorystów klasztoru przy ul. Karolkowej 49. Klasztor i kościół przy ul. Karolkowej zostały zdobyte 6 sierpnia 1944 r. Ponad dwudziestu zakonników Niemcy zaprowadzili wówczas do składu narzędzi i maszyn rolniczych fabryki Kirchmajera i Marczewskiego przy ul. Wolskiej 79/81 i tam rozstrzelali. Zginęli lub zaginęli wówczas bez śladu także pozostali mieszkańcy klasztoru oraz inni mieszkańcy Woli.
ul. Wolska 84a
Wysoka pyta położona w podwórzu na ziemi, upamiętniająca mord, prowadzonych z centrum miasta 50 osób. Zostały one rozstrzelane przez hitlerowców.
ul. Wolska 85
Krzyż i granitowa tablica upamiętniająca mord kilkudziesięciu osób z pobliskich domów. 4 sierpnia 1944 roku do piwnicy domu przy ul. Wolskiej 85, gdzie schronili się okoliczni mieszkańcy, hitlerowcy wrzucili bomby zapalające i ręczne granaty. Zginęło ponad 20 osób. W tym samym miejscu 3 dni później Niemcy spalili zwłoki 110 osób, w tym 30 duchownych.
ul. Wolska 102/104 Monolit upamiętniający miejsce męczeńskiej śmierci 2 500 mieszkańców okolicznych domów, zamordowanych w pierwszych dniach sierpnia 1944 roku.
ul. Wolska 122/124 ( skwer przy ul. Elekcyjnej)
W tym miejscu 5 i 8 sierpnia 1944 roku, w godz. od 10:00 do 17:00, podczas Powstania Warszawskiego, hitlerowcy dokonywali masowych egzekucji warszawskich cywilów z domów przy ul: Wolskiej 112, 114, 115, 117, 119, 120, 121, 123, 124, 126, 128. Egzekucje odbywały się także w podwórzu domów przy ul. Wolskiej 120 i 124. Rozstrzelali około 4 000 osób.
ul. Wolska 130/132 (Park im. Sowińskiego)
W tym parku w sierpniu 1944 roku żandarmeria SS wymordowała 1500 osób: 3 sierpnia z domów przy ul. Wolskiej 100, 112, 121, 151 i ul. Gizów, a 5 sierpnia z domów przy ul. Wolskiej 129, 132, ul. Elekcyjnej 4, 6, 8, ul. Ordona i innych nieznanych. Według świadków były to przeważnie kobiety i dzieci. W sumie hitlerowcy spalili w tym parku zwłoki ponad 6 000 mieszkańców Woli.
ul. Wolska 138 (Cmentarz Prawosławny)
Monolit, umieszczony na Cmentarzu Prawosławnym na lewo od cerkwi, upamiętniający męczeństwo Warszawiaków poległych podczas powstania. W tym miejscu 5 sierpnia 1944 roku hitlerowcy spalili 1500 zwłok zamordowanych mieszkańców Woli.
ul. Wolska 138 (Cmentarz Prawosławny)
Między Cerkwią a ogrodzeniem cmentarza, na prawo od wejścia leży mogiła z dwiema tablicami: jedna w języku polskim, druga - rosyjskim. Jest to miejsce pochówku zabitych i spalonych przez Niemców, w sierpniu 1944 roku, dzieci z sierocińca prawosławnego parafii św. Jana na Woli.
ul. Wolska 138 (Cmentarz Prawosławny)
Na zboczu wału, przy cerkwi stoi monolit, upamiętniający miejsce mordu 60 Warszawiaków. Również w tym miejscu 5 sierpnia hitlerowcy spalili 1 500 zwłok zamordowanych mieszkańców Woli.
ul. Wolska 140a (tablica na murze ogrodzenia kościoła św. Wawrzyńca)
Pod tym murem na początku sierpnia 1944 roku Niemcy dokonali kilku masowych egzekucji na powstańcach i ludności cywilnej.
ul. Wolska 140a (płyta nagrobna obok kościoła)
Płyta upamiętniająca wszystkich nieznanych mieszkańców Woli i powstańców, poległych w walce podczas Powstania Warszawskiego w sierpniu 1944 roku.
ul. Wolska 140a (tablica w kościele żołnierzom - AK "Hala")
Tablica poświęcona walczącym w Powstaniu Warszawskim żołnierzom Armii Krajowej Oddziałów "Hala" bat. im. gen Sowińskiego. 1 sierpnia 1944 roku, w dniu wybuchu Powstania Warszawskiego, powstańcy na Woli nie byli gotowi do walki, bowiem zabrakło im uzbrojenia. Tereny, na których znajdowały się powstańcze magazyny, od końca lipca zajęte były przez niemieckie oddziały dywizji spadochronowo-pancernej "Herman Göring". Gotowy do walki był tylko region gen Hala.
ul. Wolska 140a (tablica w kościele - harcerzom 9 WDH)
Tablica ku czci wszystkich harcerzy z 9 Drużyny WDH im. gen. J. Sowińskiego, biorących udział w walkach I i II Wojny Światowej. Ofiarowali ją druhowie w 70. rocznicę założenia drużyny.
ul. Wolska 140a (tablica w kościele - Ks. Krygierowi)
Tablica poświęcona księdzu Mieczysławowi Krygierowi, proboszczowi parafii św. Wawrzyńca, zamordowanemu podczas Powstania Warszawskiego.
ul. Wolska róg Redutowej (obelisk RAF-u)
Obelisk poświęcony bohaterskim lotnikom samolotu Halifax MK II-JN 926 "0" 148 Dywizjonu Brytyjskich Królewskich Sił Powietrznych powstał w 52. rocznicę Powstania Warszawskiego. W tym miejscu, nocą 15 sierpnia 1944 roku samolot, niosąc pomoc walczącej Warszawie, został zestrzelony przez hitlerowców.
ul. Wolska 174/176 (Pomnik Polegli Niepokonani)
Pomnik z brązu wzniesiony dla upamiętnienia walk ludności Woli z okupantem w latach 1939-1945. Wykonany został według projektu artysty rzeźbiarza prof. Gustawa Kazimierza Zemły i odsłonięty w 1973 roku. Pomnik ma formę ułożonego z bruku kurhanu, na którym ustawiono mur barykady. W jego wyłomie leży postać ugodzonego kulą bojownika.
ul. Wolska 174 (Cmentarz Powstańców Warszawy)
Na Cmentarzu Powstańców Warszawy spoczywają prochy tysięcy ofiar hitleryzmu, zamordowanych i spalonych w Warszawie 1944 roku. Pod nagrobną płytą znajduje się 12 ton prochów, w tym 4 tony przywiezione z lochów gestapo i Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych w Alejach Ujazdowskich. Symboliczny pogrzeb odbył się latem 1946 roku. Prochy około 15 000 ludzi przywieziono na cmentarz w 115 trumnach. W 1960 roku spod tej płyty pobrane zostały prochy pod pomnik grunwaldzki. Na Cmentarzu Powstańców Warszawy znajdują się również dwie tablice pamiątkowe; na jednej umieszczono 14 nazwisk powstańców, na drugiej 20 nazwisk.
ul. Wolska 180/182 (Rzymskokatolicki Cmentarz Wolski)
Rzymskokatolicki Cmentarz Wolski, założony w 1874 roku jest miejscem szczególnym. Podczas obydwu wojen w tym miejscu trwały zacięte walki o niepodległość. W okolicach kaplicy w czasie Powstania Warszawskiego hitlerowcy dokonywali masowych mordów ludności cywilnej. Świadczą o tym tablice umieszczone na cokole pomnika a także liczne groby z okresu II Wojny Światowej, szczególnie z okresu Powstania Warszawskiego. Pierwsza tablica poświęcona jest pamięci wszystkich poległych za Ojczyznę w wojnie w latach 1914-1918. Druga tablica przypomina o ofiarach barbarzyństwa hitlerowskiego w czasie powstania w 1944 roku. 5 sierpnia przy ul. Wolskiej 102, 104, 105, 107 rozstrzelano setki ludzi (na tablicy wymieniono liczne nazwiska.
ul. Wronia 45/47
Tablica na murze budynku przy ul. Wroniej upamiętnia ofiary licznych egzekucji dokonywanych w tym miejscu przez Niemców w czasie Powstania Warszawskiego.
ul. Złota 58
Tablica ku czci IV Zgrupowania AK "Gurt", umieszczona na murze Zespołu Szkół Zawodowych nr 58 przy ul. Złotej 58. Na tym terenie podczas Powstania Warszawskiego żołnierze zgrupowania "Gurt" toczyli zacięte walki o Kolejowy Dworzec Główny. Odcinek ulic: Marszałkowskiej, Żelaznej, Złotej i Chmielnej utrzymali do końca powstania. W walkach poległo kilkuset powstańców, rannych leczono w murach tej szkoły.
ul. Żelazna 18
W hołdzie i pamięci 600 poległym żołnierzom AK zgrupowania "Chrobry II", pomnik ten w 1991 roku wznieśli ich towarzysze broni. W dniu wybuchu powstania opanowali zachodnią część Śródmieścia Północ, zniszczyli tory kolejowe, przerywając połączenie faszystów z frontem. Przez 63 dni odpierali ataki wojsk hitlerowskich.
ul. Żelazna 87/89
Tablica upamiętniająca ponad 350 osób, zamordowanych w masowych egzekucjach hitlerowskich we wrześniu 1944 roku.